AZERBAYCAN

Dünyadaki 11 iklim çeşidinden 9'una sahip olan Azerbaycan
iklimi kuzeyden gelen soğuk hava kütleleri, güneyden gelen
sıcak hava akımları ve hazar Denizi'nin etkisi altındadır.
Genel olarak iklim kuru ve subtropikal karakterdedir. Kuzey
bölgesinde kuru karasal iklim hakimdir.

Azerbaycan'ın önemli nehirleri Kura (Kür), Aras, Alazani,
Samur, Terter, Kanık, Genceçay ve Beylegan nehirleridir. Hacı
Kabul gölü en büyük göl olup, onu Sarısu ve Candahar
izlemektedir. Tuzlu su gölleri ise Acınor ve Büyükşor
gölleridir. Azerbaycan'da Mingeçevir, Veriveri, Sarsank,
Ceyranbatar, Akstafa ve Arpaçay barajları bulunmaktadır.

Başkenti Bakü olan Azerbaycan'da toplam 60 kaza ve 45
şehir bulunmaktadır. Başlıca şehirleri Sumgayıt, Guba, Ali
Bayramlı, Lenkeran, Mingeçevir, Hankendi, Naftalan, Gence
ve Suşa'dır.1995 sayımlarına göre nüfusu 7.553.000 olup
genç bir nüfusa sahip olan Azerbaycan nüfusunun %53'ü
kentlerde, %47'si kırsal alanda oturmaktadır. Nüfus
yoğunluğu km2'ye 85.8 kişidir. Ortalama yaşam süresi 68.5
yıl olan Azerbaycan'da nüfus artış oranı %0.9'dur. Nüfusun
%78.1' Azerbaycan Türkü, %7.9'u Rus, %14'ünün diğerleri
teşkil etmektedir.

 
  25 Aralık 1991
tarihinde Kril
alfabesinin yerine
Lâtin alfabesini
kabul eden
Azerbaycan 1995
yılında Lâtin
alfabesinin
uygulamasına
geçmiştir.
Azerbaycan'da
okur-yazarlık oranı
%98 olup, 9 yıllık
ilk -orta öğretim
mecburidir. 22 adet üniversite, Akademi ve Enstitü bulunmaktadır. Kütüphane ve
müze yönünden zengin bir ülkedir. Önemli bir tarım ülkesi olan Azerbaycan'ın
temel tarımsal ürünleri tahıl, pamuk, tütün, üzüm, sebze ve meyvedir. Hayvancılık
kırsal alanda önemli bir geçim kaynağı olmaya devam etmektedir. Ham ipek
üretiminde önemli yer tutan dut ağacı yetiştirilmesi ülkede yaygındır

800 km uzunluğundaki Hazar denizi kıyısıyla akarsularında balıkçılık
ve su ürünleri önemli yer tutmaktadır. Hazar denizinde avlanan Mersin
balığı yumurtası dünyaca ünlü olup, dünya havyar üretiminin %80ini
karşılamaktadır.Azerbaycan bitki örtüsü ve florası çok zengin bir ülkedir.
Ormanlarının çoğunu yapraklarını döken ağaçlar ile çam ağaçları
oluşturmaktadır. Bilinen bitki sayısı 1400'ün üzerindedir. Ormanlar ülke
yüzölçümünün %12'sini kapsamaktadır.

 
  Azerbaycan doğal kaynaklar tarafından
çok zengindir.
Kurşun, çinko, bakır, demir cevheri, barit,
alünit, kobalt,
arsenik, mermer, kireç taşı, siyonit, maden
ve kaya tuzları bulunmaktadır. Az miktarda
altın ve gümüş gibi kıymetli
madenleri vardır. Ülkenin en büyük yer
altı zenginliği
petrol ve doğalgazdır. Petrolün %77'si
Hazar denizinden sağlanmaktadır.
Doğalzgaz ise Bahar, Kumadası ve
Sangaçal'dan  çıkarılmaktadır.
Toplam petrol rezervi
118.65 milyar m3olduğu tahmin edilmektedir.

Azerbaycan Cumhuriyeti'nde SSCB döneminden kalan bir çok unsur
halen varlığını sürdürmesine karşın, yeni devlet yapısı henüz kurulma
aşamasında bulunmaktadır. Azerbaycan'da Cumhurbaşkanı, yürütme
organları ve Cumhuriyet Parlamentosu bulunmaktadır. Yürütme
yetkileri münhasıran Cumhurbaşkanı tarafından atanan icra hakimleri
tarafından kullanılmaktadır.Azerbaycan'da çoğulcu demokratik yapının
yerleşmesi yönünde önemli adımlar atılmaktadır. Anayasa taslağı ve
seçim kanunu hazırlıklarının ardından ilk çok partili seçim 12 Kasım
1995 tarihinde yapılmış, bu seçimle birlikte anayasa halk oylaması ile
birlikte kabul edilmiştir.

  AZERBAYCAN TARİHİ

M.Ö. 6'ıncı asırdan itibaren 'ülke'
olarak jeopolitik konumu
itibarıyla çeşitli devletlerin
hakimiyetinde kalmış olan
Azerbaycan, bu ismi de
Türklerin bölgeye gelip
yerleşmesiyle
almıştır.Türkler, Azerbaycan'a
M.S. 4 ve 5'inci yüzyıllarda
yerleştiler. 643'te Müslüman
Arapların hakimiyetine geçen
Azerbaycan, Abbasiler döneminde Türk emirler vasıtasıyla
idare edildi. Selçuklu akıcılar'ı 7'nci asırdan itibaren
Azerbaycan'a girdi. Fakat Oğuz boyları 1015-1016'dan sonra Azerbaycan'a
yerleşmeye başladı.Bölge, Sultan Alparslan döneminde
Selçuklu hakimiyetine girerken, 12 ve 13'üncü yüzyıllarda
Atabegler ve Harezmşahların eline geçti. Azarbaycan 1320'de
başlayan ve kısa süren Moğol hakimiyetinden sonra Cuciler'in
istilasına uğradı. İran ve Altınordu Devleti'nin hüküm sürdüğü
Azerbaycan, 1534'te Kanuni Sultan Süleyman tarafından
Osmanlı topraklarına katıldı. Ancak bölgede 19'uncu yüzyıla
kadar çeşitli hanlıklar kuruldu ve istikrar sağlanamadı.
Çarlık Rusyası'nın yıkılmasıyla Azerbaycan Türkleri, Mehmet
Emin Resulzadeönderliğinde, 28 Mayıs 1918'de Milli Azerbaycan
Cumhuriyeti'ni kurdular. Fakat bu Cumuriyet, Kızılordunun 27
Nisan 1920'de Azerbaycan'ı işgaliyle ortadan kalktı. Sovyetler
Birliği, 1936'da Azerbaycan topraklarının bir bölümünü
Gürcistan ve Ermenistan'a vererek, bölgede kendisine bağlı
3 cumhuriyet kurdurdu. Azerbaycan'ın istiklali için, Sovyetler
Birliği döneminde başlatılan 56 isyan, çok kanlı şekilde
bastırıldı.
Sovyetlerin dağılma sürecine girmesiyle 1990'da
bağımsızlığını ilan eden Azerbaycan, tekrar Kızılordu'nun
istilasına uğradı. Ancak Azerbaycan, Ağustos 1991'de
Letonya, Estonya ve Litvanya ile bağımsızlığını ilan etmeyi
başardı.